مقدمه

با مطالعه ۵۰ سال نخست تاریخ کوفه، با نام مساجد فراوانی بر می خوریم که در گوشه و کنار این شهر اسلامی پراکنده شده بودند. بیشتر این مساجد به وسیله قبیله های ساکن در این شهر و به منظور نماز گزاردن افراد قبیله ساخته شده بودند که از این جهت می توان آنها را مساجد قبیله ای به حساب آورد.
بعضی از گزارش‌های تاریخی یکی از علل فراوانی مساجد کوفه را خلق و خوی تند و تعصبات قبیله ای دانسته اند، زیرا هر قبیله ای برای رقابت با قبایل دیگر دست به بنیان مسجدی برای خود می زد که این امر حتی به تیره های یک قبیله نیز سرایت کرده بود.
گرچه ساخت مسجد در منابع اسلامی ارزش فراوانی دارد اما دخالت انگیزه های بنیانگذاران و نیز عوامل مختلف زمانی و مکانی را نباید در ارزش گذاری مساجد از نظر دور داشت. این عوامل ممکن است باعث مضاعف شدن ارزش مسجدی شود و آن را دو چندان سازد یا موجب تضعیف ارزش بنای مسجدی گشته بلکه آن را بی ارزش و حتی به عملی ناصواب تبدیل سازد، که نمونه بارز آن در صدر اسلام، بنیان گذاری مسجد ضرار است.
بنابراین ارزش گذاری مساجد فراوان کوفه در ۵۰ سال اول با دو عنوان مساجد مبارکه و مساجد ملعونه چندان دور از انتظار نخواهد بود و میتوانیم این دو عنوان را چنین تعریف کنیم مساجد مبارکه مساجدی هستند که به وسیله افراد نیک و با اهداف و انگیزه های عالی و الهی ساخته شده اند یا آنکه واقعه تاریخی ارزشمندی را در خود جای داده اند و بدین ترتیب ارزش اصلی آنها مضاعف گشته است.
اما مساجد ملعونه مساجدی هستند که به وسیله افراد بی تقوا و با اهداف و انگیزه های ضد ارزشی بنا نهاده شده اند، به گونه ای که باعث دگرگونی ارزش ذاتی آنها گردیده است.
در این نوشتار برآنیم که برخی مصادیق این دو دسته مسجد را در ۵۰ سال نخست تأسیس کوفه معرفی نماییم.