چکیده:

مذهب تشیع در بنگال هند، از اوایل قرن هفدهم میلادی، توسط ایرانی‌های مهاجر گسترش یافت. پادشاه مفول، شاه شجاع از نخستین حاکمان مستقل شیعی در بنگال بود: تشیع در عصر اکبر، جهانگیر و شاه جهان، به وسیله علما و رجال ایرانی در سراسر هند رونق گرفت. نخستین امپراتور مغولی شیعی در هند، ظهیرالدین محمد بابر، بود که به بنگال قدم نهاد. شایسته‌خان نیز آخرین حکم‌ران شیعه در بنگال به شمار می‌رشت. اطلاعات کمی از پیوند بین شیعه و ایرانیان از یک‌سو و حاکمان شیعی بنگالی از سوی دیگر وجود دارد و آثار زیادی در این زمینه منتشر نشده است؛ ازاین‌رو، پرسش از میزان تاثیر شیعیان ایرانی در بنگال از آغاز تا حکومت مغولان، سوال اصلی مقاله حاضر است.

(سوال) با وجود همه چالش‌ها، شیعیان بنگال به تاثیر از ایرانیان شیعه، توانستند در ابعاد گوناگون تاریخی، فرهنگی و اجتماعی فعالیت‌های فراموش نشدنی انجام دهند.

(فرضیه) نوشتار پیش‌رو درصدد نشان دادن این فعالیت‌های گسترده است.

(هدف) دست‌یابی به چنین مقصدی، از طریق مطالعات تاریخی- تحلیلی بنگال دنبال می‌شود.

(روش) تا رابطه بین سیاست ایرانی، درایت علمای دینی و مذهب شیعی و در مجموع، قدرت و مذهب را در منطقه دور از ایران تصویرسازی کند.